Prostatta kanser teşhis edildikten sonra tedavinin planlanması için prostat kanseri evrelemesi yapılır. Prostat kanserinin evresini veya tümörün ne kadar ilerlediğini belirlemek için test sonuçları kullanılır.
Prostat kanseri evreleri tespit edilirken TNM evreleme sistemi kullanılır. TNM sisteminin üç temel bileşeni bulunur.
- T (tümör), tümörün boyutunu, yerini ve dokuda ne kadar derine indiğini tanımlar.
- N (düğüm), kanser hücrelerinin yakındaki lenf düğümlerine mi yoksa lenf düğümlerini bağlayan kanallara mı yayıldığını gösterir.
- M (metastaz), kanser hücrelerinin uzak organlara veya dokulara yayılıp yayılmadığını ifade eder.
Kanserin evresi belirlenirken bu T, N ve M değerleri birleştirilerek kullanılır.
Kanserin evresinin belirlenmesi ile hasta için en uygun tedavi yöntemi tercih edilir. Prostat kanseri evreleri 1 ile 4 arasında değişmektedir.
Prostat Kanseri Evreleri
Evre 1 Prostat Kanseri
-
- Tümör prostatın yalnızca bir tarafındadır.
- Kanser genellikle yavaş büyür.
- PSA seviyesi yüksek olmayabilir ve tümör hücreleri DRE sırasında hissedilmeyebilir.
- Lenf nodu tutulumu ve metastazı yoktur.
- Bir DRE sırasında hissedilen bazı kanserler, Gleason skoru 6 veya daha düşükse ve PSA 10’dan düşükse, yine de evre 1 olarak sınıflandırılabilir.
Evre 2 prostat kanseri, kanserin prostat beziyle sınırlı kaldığı anlamına gelir. Üç alt aşaması vardır:
-
- Aşama 2A:
- Kanser, prostat bezinin bir veya iki tarafındadır.
- PSA kan testi seviyesi 10 ile 19 arasındadır.
- Gleason skoru 6 veya daha azdır.
- Aşama 2B:
- Kanser bir veya iki tarafta.
- PSA 20’nin altında.
- Gleason skoru 7’dir.
- Aşama 2C:
- Kanser bir veya iki tarafta.
- PSA 20’nin altında.
- Gleason skoru 7-8’dir.
- Aşama 2A:
Evre 3 prostat kanseri, kanserin lokal olarak ilerlediği anlamına gelir. Tümör ilerlemiştir ve hem Gleason skoru hem de PSA yüksek olduğu için büyüyüp yayılma olasılığı daha yüksektir. Bu evrenin ayrıca üç alt aşaması vardır:
-
- Aşama 3A:
- Kanser, prostatın bir veya iki tarafındadır.
- PSA 20 veya daha yüksek.
- Gleason skoru 8 kadar yüksek olabilir.
- Aşama 3B:
- Kanser prostat bezinin dışına yakındaki dokulara yayılmış ancak lenf bezlerine yayılmamıştır.
- PSA herhangi bir seviye olabilir.
- Gleason skoru 8’e kadar çıkabilir.
- Aşama 3C:
- Bu aşama 3B’ye benzer, ancak kanser prostatın ötesine geçmiyor olabilir.
- Gleason skoru 9 veya 10’dur.
- Aşama 3A:
Evre 4 prostat kanseri, kanserin lenf düğümlerine veya vücudun diğer bölgelerine yayıldığı anlamına gelir. Ayrıca iki alt aşamaya ayrılmıştır:
-
- Evre 4A: Kanser yakındaki lenf düğümlerine yayılmıştır ancak yakındaki dokulara yayılmış olabilir veya olmayabilir.
- Evre 4B: Kanser, kemikler veya uzak lenf düğümleri gibi vücudun başka bir bölgesine yayılmıştır.
İlginizi Çekebilir; Prostat Kanserinde Lutesyum Psma -Atom Tedavisi
T, N ve M Değerleri
T değeri, tümörün boyutunu (kanser alanı) tanımlar.
T1: Büyüyen tümör, elle muayenede fark edilmez ya da görüntüleme testlerinde görülemez.
- T1a: Tümör, iyi huylu prostat büyümesi (BPH) tedavisi sırasında rastgele şekilde saptanmıştır. Tümör, prostattan alınan dokunun %5’inden az kısmındadır.
- T1b: BPH ameliyatı sırasında kanser hücreleri tesadüfen bulunmuştur. Çıkarılan prostat dokusunun %5’inden fazlasında kanser hücreleri bulunur.
- T1c: PSA testi sonucuna göre yapılan biyopsi neticesinde kanser tespit edilmiştir.
T2: Prostat kanseri sadece prostatta bulunur. Elle muayene sırasında hissedilir haldedir. Görüntüleme testleri sırasında da görülebilir.
- T2a: Kanser hücreleri prostat bezinin bir kısmını kaplamıştır.
- T2b: Kanser hücreleri prostatın yarısından fazlasına yayılmıştır. Ancak bu yayılma sadece prostatın bir tarafındadır.
- T2c: Kanser hücreleri prostat bezinin iki tarafına da yayılmıştır.
T3: Prostat kanseri prostatın dışına doğru büyüme göstermiştir. Kanser hücreleri seminal veziküllere yayılım yapmış olabilir.
- T3a: Kanser hücreleri prostatın dışına taşmıştır. Fakat henüz seminal veziküllere yayılım yoktur.
- T3b: Kanser hücreleri seminal veziküllere yayılım yapmıştır.
T4: Kanser, seminal veziküller ve prostat bezi yakınında bulunan dokulara yayılmıştır. Yayılım gösterdiği yerler, rektum, mesane, üretral sfinkter ve pelvik duvarı olabilir.
N değeri, kanserin lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını tanımlar.
N0: Yakındaki lenf düğümlerinin kanser hücreleri içermediği anlamına gelir.
N1: Prostatın yakınındaki lenf düğümlerinde kanser hücreleri olduğu anlamına gelir.
M değeri, kanserin vücudun farklı bir bölümüne yayılıp yayılmadığını tanımlar.
M0: Kanserin vücudunuzun diğer bölgelerine yayılmadığı anlamına gelir.
M1: Kanserin pelvis dışındaki vücudun diğer bölgelerine yayıldığı anlamına gelir. M1a, M1b ve M1c olarak ikiye ayrılır.
- M1a: Pelvis dışındaki lenf düğümlerinde kanser hücreleri olduğu anlamına gelir.
- M1b: Kemikte kanser hücreleri olduğu anlamına gelir.
- M1c: Vücudun diğer bölgelerinde kanser hücreleri olduğu anlamına gelir.
İlginizi Çekebilir; Prostat Kanserinde Aktinyum Psma – Atom Tedavisi
Erken Teşhis Mümkün Mü?
Prostat kanseri erken evrede saptanırsa (kanser prostatın dışına yayılmamışsa), uygun ve doğru bir tedavi ile bu hastalıktan kurtulmak mümkündür. Bu sebeple, 50 yaş üstü erkeklerde yılda bir kez kontrolden geçilmesi çok büyük önem arz etmektedir.
50 yaşın üzerindeki her erkek en az yılda bir defa makattan parmakla rektal muayenesini yaptırmalı ve kanda PSA baktırmalıdır. Bu şekilde henüz belirti vermemiş ve hastada şikayet sebebi olmayan erken evrelerdeki kanser yakalanabilmektedir.
Ailesinde prostat kanseri hastası olan, siyahi ırk erkekleri, BRCA2 geni + olan erkekler prostat kanseri taramasına 45 yaşından sonra başlamalıdır. Prostat kanseri taramaları sayesinde prostat kanserinden ölen erkeklerin sayısı son 20 yılda azalmıştır.
Gelişen teknoloji ve imkanlarla birlikte prostat kanserinde etkili tedavi yöntemleri geliştirilmiş ve hastalara büyük kolaylıklar sağlanmıştır. Bu kanser artık yüksek oranda ölümcül olmaktan çıkmış ve verimli bir tedavi süreci ile kontrol altına alınabilmektedir.