Özofagus kanseri (yemek borusu kanseri), halk arasında bilinen ismiyle yemek borusu, ağız boşluğunu mideye bağlayan, kas yapısında bir tüptür. Özofagusun besinlerle temas eden iç yüzeyi yassı epitel (skuamöz) hücrelerle kaplıdır; bu hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucunda skuamöz hücreli karsinom (yassı hücreli kanser) ortaya çıkar. Bu tür kanserler genellikle yemek borusunun orta ve üst segmentlerinde ortaya çıkarlar.Özofagus hücrelerinin, özelikle özofagusun alt kısmında, mide içeriğinden etkilenmesi nedeniyle sindirim sisteminin alt bölgelerindeki organlarındaki hücrelere benzeşip (intestinal metaplazi), kontrolsüz çoğalarak kanserleşmesine ise özofagus adenokanseri adı verilmektedir. Bu iki ana türün dışında, nadiren özofagus sarkomları (kas hücrelerinden kaynaklanan kanser türü) da
- Sigara,
- Alkol,
- Human papilloma virüs (HPV),
- Akalazya,
- Aşırı sıcak içecekler tüketmek,
- Kostik maddeler yutmak,
- Tylosis ve Plummer Vinson gibi çeşitli hastalıklar.
- Bunların yanı sıra, aşağıdaki durumlar özofagusun adenokarsinomlarıyla ilişkilendirilmiştir:
- Kronik, asit içerikli reflü
- Barrett özofagus (mide asidine maruz kalan özofagus hücrelerinin değişmesi)
- Obezite ve kilo artışı
Yemek Borusu Kanserinden Korunma Yolu?
Sağlıklı beslenme, kilo kontrolü ve tütün, alkol kullanımından kaçınma en etkili korunma yoludur.
Yemek Borusu Kanseri Belirtileri Neler?
Özofagus kanserinin en sık görülen semptomlarından biri tıkanma hissi ve yutkunma zorluğudur. Öncelikle sadece katı gıdaların tüketilmesinde yaşanılan zorluk, hastalık ilerledikçe sıvıların bile kolayca içilemeyeceği bir hale gelir. Diğer belirtiler arasında şunlar olabilir:
- Kilo kaybı
- Kanama
- Siyah veya katran dışkı
- Ses kısıklığı
- Öksürük
- Devamlı halsizlik, yorgunluk (kanamalara bağlı olarak oluşan demir eksikliği anemisi nedeniyle)
Yemek Borusu Kanserinde Tanı Nasıl Koyulur?
Endoskopi
Tanı için genellikle ilk başvurulan tetkik yöntemi olan endoskopide, hekim ucunda kamera olan esnek bir boru ile yemek borunuzun içine bakabilir ve gerekli gördüğü durumda patolojik incelemeler için kimi örnekler alabilir.
Özofagus ve Mide Röntgeni (Baryum Yutma Testi)
Bu test özofagustaki anatomik değişiklikleri görüntülemek için kullanılır. Röntgen ışınları altında tespit edilebilen sıvı bir ilacın yutulması ve yemek borusundan geçişi esnasında görüntüsü elde edilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması
Özofagus kanserinden şüphelenilen vakalarda, tümörün etraf organlara temas edip etmediğini, özellikle karaciğer ve akciğer metastazları olup olmadığını saptamak için kullanılır.
Endoskopik Ultrasonografi (EUS)
Endoskopi yöntemindekine benzer, fakat ucunda ultrasonografi cihazı bulunan esnek bir boru yardımıyla tümör üzerinde ses dalgalarıyla inceleme yapılır. Tümörün özofagus duvarının içerisindeki yayılımı ve derinliği ile çevresindeki lenf düğümlerinin durumu tetkik edilir.
Pozitron Emisyon Tomografisi (PET)
Bu nükleer test, hücrelerdeki aktiviteyi ölçmek ve olası kanser yerleri hakkında bilgi almak için kullanılabilir. Özellikle uzak organlara, kemiklere ve lenf düğümlerine olabilecek metastazlar hakkında bilgi alınabilir.
Yemek Borusu Kanserinde Tedavi Yöntemleri?
Özefagus kanserlerinin tedavisi kanserin çeşidine (yassı hücreli kanser veya adenokarsinom) ve evresine göre yapılmaktadır. Kanserin evresinin belirlenmesindeki temel faktör kanserin yemek borusu içindeki derinliği ile çevre dokulara ve lenf düğümlerine yayılımıdır. Özofagus kanseri genellikle aşağıdaki organlara yayılabilir:
- Lenf düğümleri
- Akciğer
- Karaciğer
- Kemikler
Küçük, yayılım göstermeyen, henüz kanserleşmemiş fakat kansere dönüşebilecek veya henüz dönüştüğü tespit edilen kimi tümörlerde, uygun olduğu takdirde, endoskop kullanılarak tümörün çıkartılması ile tedavisi mümkün olabilmektedir.
Endoskopik yöntemlerle tedavi edilemeyecek tümörlerde ise özofagektomi adı verilen, özefagusun bir kısmının cerrahi olarak çıkartılması tedavi olarak kullanılabilir. Kimi durumlarda bu cerrahi operasyondan önce ve/veya sonra tedavi kemoterapi ile desteklenebilmektedir. Bazı hastalarda cerrahi öncesinde uygulanan kemoterapi ile kitle küçültülmekte ve ameliyat başarısını artırmaktadır.
Eğer kanser diğer organlara ve lenf düğümlerine yayıldıysa kemoterapi bir tedavi seçeneği olabilir. Bazı hastalarda kemoterapi ile birlikte ışın tedavisi de verilmektedir. Hastalığın oldukça yayıldığı durumlarda, hastaların yaşam kalitesini arttırmak ve yutkunma güçlüğü gibi semptomlarını azaltmak adına kemoterapi, radyoterapi, özofagus stentleri (yemek borusunun açık kalmasını sağlayacak borular) gibi yöntemler kullanılabilir.