Hamile ve Emziren Kadınlarda Tiroid Hastalığı

Hamile ve Emziren Kadınlarda Tiroid Hastalığı


Hamile kalmak istediğiniz zaman ilk olarak yaptırmanız gereken tiroid ultrasonografisi ve tiroid hormonları ve tiroid antikorları (ANTİ-TG ANTİKORU VE ANTİ-TPO ANTİKORU) ölçümüdür. Eğer tiroid hormonlarında, tiroid antikorlarında veya tiroid ultrasonografisinde bir anormallik saptanmış ise tiroid konusunda deneyimli bir uzman tarafından muayene edilip daha ileri tetkikler yapılmalıdır. Böylece mevcut tiroid hormon bozukluğunun nedeni ortaya çıkarılıp doğru ve yeterli tedavi yapılır. Bu safhadan sonra hamilelik planlanmalıdır.

Hamilelik Öncesinde

Hamile kalmaya karar verdiyseniz veya hamilelik öncesinde Haşimoto hastalığı veya hipotiroidizm (tiroid hormon yetmezliği) saptanmışsa, bu hastalıklar hamileliği güçleştirebilir, ancak imkansızlaştırmaz. Yeterli ve doğru tedavi ile Haşimoto hastalarının da bebek sahibi olması mümkündür. Böyle bir durumunuz varsa, hamile kalmak istediğinizi, mutlaka tiroid hastalığınızı o güne kadar tedavi takip eden uzman doktorunuzla konuşun, tedaviyi ona göre düzenlemesini talep edin.

Eğer Hamileyseniz

En kısa sürede kadın doğum uzmanınızla veya tiroid konusunda bir uzman hekimle görüşüp tiroid ultrasonografisi, tiroid hormonları ve tiroid antikorları ölçümü talep edin. Bunlarda bir anormallik varsa tiroid konusunda deneyimli bir uzmanın tedavisi altına giriniz.

Hamilelerde Hangi Tiroid Hastalıkları Görülür?

Hamilelerde Hipotiroidizm

Hamilelerde tiroid hormon yetmezliği (hipotiroidizm) en önemli ve ciddi tiroid hastalığıdır, çünkü annedeki (hamiledeki) tiroid hormon yetmezliği (hipotiroidi) bebeğin beyin gelişimini olumsuz etkileyip zeka gelişimi ve bedensel gelişimini bozabilir.

Hamilelerde Diğer Tiroid Hastalıkları

Hamilelerde tiroid kanseri hariç her türlü tiroid hastalığı görülebilir. Aslında, hamilelik döneminde saptanan bir çok tiroid hastalığı, daha henüz hamilelik olmadan önce mevcut olan tiroid hastalığıdır. Daha önce mevcut olan hafif dereceli tiroid hastalıkları hamilelik sırasında daha belirgin bir hale gelir ve daha gürültülü seyreder.

Hamilelik, daha önce tanısı konulup tedavisine başlanmamış, hasta (hamile) tarafından henüz bilinmeyen bazı tiroid hastalıklarının belirginleşip ortaya çıkmasına da neden olabilir. Bu da hem hamilenin hem de bebeğin sağlığını ve hatta hayatını tehdit edebilir. Örneğin, hafif düzeyde seyreden bir tiroid yetmezliği (hipotiroidizm) hamileliğin etkisiyle daha belirign olup ciddi duruma gelebilir. Ayrıca, hamilelik öncesinde küçük boyutlu olan bir nodül hamileliğin etkisiyle büyüyebilir.

Hamile ve Emziren Kadınlarda Tiroid Hastalığı
Hamile ve Emziren Kadınlarda Tiroid Hastalığı

Haşimoto Hastalığı

Bazı tiroid hastalıkları, hamilelikte biraz olsun yavaşlar (“adeta ara verir”). Örneğin Haşimoto hastalığı adı verilen tiroid iltihabı, hamilelikte biraz geriler ve daha iyi seyreder (natikorlar düşebilir ama Haşimoto hastalığında görülen tiroid hormon yetmezliği iyice belirginleşir). Diğer bazı tiroid hastalıkları ise hamilelikte iyice belirginleşir ve hem hamilenin hem de bebeğin hayatını tehlikeye atar; eğer zamanında farkedilmezse düşük, erken doğum ve annenin ölümü veya ölü doğum olabilir. Örneğin zehirli guatr ve tiroid hormon yetmezlikleri bu gruba giren hastalıklardır. İlginç olan ise; hamilelerde tiroid kanseri neredeyse hiç görülmez veya daha önce mevcut olup da tedavi edilmemişse kanser ilerlemeyebilir veya gerileyebilir de.

Yukarıda açıklanan hamilelik süresince görülen bu “iyileşme”, doğum sonrasındaki lohusalık döneminde tam tersi bir duruma girer. Haşimoto hastalığı en sık lohusalık döneminde ortaya çıkar.İşte, lohusalık döneminde belirginleşen daha önce farkedilmemiş tiroid hastalıklarının, örneğin Haşimoto hastalığının, kadınların sağlık durumlarının daha yakından gözlendiği lohusalık veya hamilelik döneminde teşhis edilmesi, bir çok hekim tarafından hamileliğin ve lohusalığın bizzat kendisinin tiroid hastalığına neden olduğu yönünde “yanlış bir yargıya” varmasına neden olmuştur.

Bu nedenle tiroid hastalıkları hamilelik öncesinde tedavi edilip kontrol altına alınmalıdır. Ayrıca, tiroid hastalığı olduğu bilinen bir kadın hamile kaldığında kadın doğum uzmanı tarafından en kısa sürede bir deneyimli bir tiroid uzmanına yönlendirilip hasta hamilelik boyunca tiroid ve kadın doğum uzmanlarınca yakından takip edilmelidir. Yine de hamilelerde daha önce mevcut olmasa da her türden tiroid hormon bozukluğu ortaya çıkabilir.

İlginizi Çekebilir; Haşimato

Hamile ve Emziren Kadınlarda Tiroid Hastalığı
Hamile ve Emziren Kadınlarda Tiroid Hastalığı

Hamilelerde Tiroid Nodülü

Hamilelerde her tür nodül saptanabilir. Bu nodüllere yönelik tedavi doğum sonrasına ertelenmelidir. Çünkü hamilelerde tiroid kanseri çok nadir bir durumdur. Hatta hamilelerde bütün kanserler nadirdir. Bu nedenle hamilelerdeki nodüller ultrasonografi ile incelenmeli, aynı anda tiroid hormonları yüksek (zehirli guatr) yoksa başka bir işlem yapılmadan ‘pasif takip’ yapılmalıdır.

Hamilelerde Zehirli Guatr

Hamilelerde tiroid hormonları aşırı düzeyde üretilirse bu duruma zehirli guatr (hipertiroidizm) diyoruz. Bu hastalık hamileliğin erken döneminde ortaya çıkarsa bebeğin anne karnında ölümü ve düşük görülebilir. Eğer hastalık hamileliğin son aylarında ortaya çıkarsa annenin hayatı bebekten daha fazla tehlikeye girer. Yine de doğum olursa çok özel tedbirler ve guatr konusunda deneyimli bir uzman işbirliği ile doğum veya sezeryan gerçekleştirilmelidir. Bu durumda bebeğin zeka düzeyinin düşük olması çoğunlukla mümkün değildir.

Bu hamilelerde tedavi oldukça zor olup sonucu da çoğunlukla hastayı da hekimi de tatmin etmez. Bu hastalarda ameliyat çoğunlukla yapılmaz, çünkü yüksek tiroid hormonları varlığında anestezi vermek çok risklidir. Bu hastalarda radyoaktif iyot (RAI) tedavisi kesinlikle uygulanmaz. Bu hastalarda sadece tiroid karşıtı ilaçlar kullanılır ancak bu ilaçlar hem çok etkili olmaz hem de bebek üzerine zararları olabilmektedir. Zehirli guatrı hafif düzeyde olan hamilelerde ‘pasif takip’ yani ilaçsız yakın takip yapmak ve gerekince ilaçla müdahale etmek de mümkündür.

Zehirli guatrda (hipertiroidizmde) uygulanacak her tedavi hamile ve bebek için risklidir. Bu hastalıkta anti-tiroid ilaçlar bebeğe zarar verebilir, gelişim geriliği yapabilir. Hamilelerdeki zehirli guatr tedavisinde radyoaktif iyot tedavisi ve ameliyat hiç önerilmez.

Hamilelerde Haşimato Hastalığı ve Tiroid Hormon Yetmezliği (Hipotiroidizm)

Hamilelerdeki Haşimato hastalığı tedavisi oldukça karmaşık dengelerin göz önünde bulundurulmasını gerektirir.

Hamilelerdeki tiroid hormon yetmezliği (hipotiroidizm) hangi nedenle oluşmuş olursa olsun en ciddi durumdur. Çünkü, hamilelikte tiroid hormon eksikliği hem bebeğin zeka gelişimini hem de fizksel (bedensel) gelişimini engeller ve bozar. Bebeğin IQ’su düşük, boyu cüce olabilir.

Hamilelerde tiroid hormonlarının düşük, TSH’ın yüksek olduğu durumlar ciddi alarm belirtisi olup yakından izlemek gereken bir tablodur. Bu durum tiroid hormon yetersizliği yani hipotiroidizmin ileri düzeyde olduğunun belirtisidir. Ancak, bazen TSH normal iken dahi kandaki serbest (etkili) tiroid hormonları düşük olur. Bu durumda tedaviye derhal başlanmalıdır. Aksi halde, hem annenin tiroid bezesi büyür, hamilelik öncesinde hafif düzeyde olan tiroid hormon yetmezliği belirginleşir, gereğinden fazla kilo alır, kabızlık başlar, hem de anne rahmindeki bebeğin zihinsel ve fiziksel gelişimi bozulabilir. Bu hamilelerde yeterli tiroid hormonu verildiğinde bebeğin normal zeka ve fiziksel gelişimi sağlanır.

Hamilelerde tiroid hormon yetersizliği sanıldığından çok daha yaygındır. En önemlisi de ne yazık ki bu yetersizlik çoğunlukla ne kadın doğum uzmanının ne de hastanın aklına gelmemektedir. Bir de üstelik henüz ülkemizde yeni doğan bebeğe tiroid taraması (neonatal TSH testi) yapılmadığı için tiroid hormon yetmezliği doğum sonrasında da tedavi edilmeyip bebeğin zeka fiziksel gelişimi daha da bozulmaktadır.

Hamile ve Emziren Kadınlarda Tiroid Hastalığı
Hamile ve Emziren Kadınlarda Tiroid Hastalığı

Hamilelerin Tiroid Hastalıkları Yönünden Takibi

Hamilelerde hormon sistemlerinin tümünde ciddi değişim olması kaçınılmazdır. Tiroid de bu değişimlerden nasibini almaktadır. Bu çerçevede vücudun iyot ihtiyacı ve tiroid hormonu ihtiyacı artmaktadır. Doğanın bir kuralı olarak, bebek bencildir, annede bulunan ve bebeğin ihtiyaç duyduğu her şeyi önce bebek alır. Bu nedenle hamilelerde tiroid hormonlarının her 45 günde bir ölçülmesi gerekir; zira hızla büyüyen bebeğin en geç her 45 günde bir tiroid hormon ihtiyacı değişiklik göstermektedir. Bu da bebeğin annedeki tiroid hormonunun daha da düşmesine neden olur. Bu nedenle, hamilelik öncesinde tiroid hastalığı olanların, hamilelik süresince bir kadın doğum uzmanına ilaveten bir de tiroid uzmanınca yakından takibi gerekir.

İlginizi Çekebilir; Tiroid Kanseri Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Ne Tür Tiroid Tetkiki Yapılmalıdır?

Sadece TSH değerini dikkate alan hekimler vardır. Tarama amacıyla sadece TSH ölçümü hamilelerde yeterli olmadığını düşünmekteyiz, çünkü TSH “cevabi bir hormon” olup hamilenin hızla değişen tiroid hormon düzeyine cevap olarak ancak aylar sonra yükselmeye başlar ki bu dönemde bebek tiroid hormonsuz kalabilir. Bu nedenle hamilelerde TSH, serbest T3, serbest T4 hormonları ölçülmelidir.

Hamilelerde bazen TSH çok düşer. Bu ciddi bir klinik durumdur. Çünkü bu hamilelerin gerçekten bir tiroid hastalığı nedeniyle mi (örneğin zehirli guatr) yoksa normal bir gelişim nedeniyle mi (örneğin hamilenin kanında normalde artan beta HCG etkisiyle) TSH düşüklüğü olduğu anlaşılmalıdır. Zira, çoklu hamileliliklerde (örneğin ikiz ve üçüz) kanda artmış olan gonodotropinler ve SHBG etkisiyle TSH düşüklüğü olabilir. Bu çoğunlukla yanlış anlaşılıp ‘hamilede zehirli guatr var’ şeklinde yorumlanıp hamileliğin sonlandırılmasına kadar giden karalar verilmektedir.

Hamilelerde tiroid sintigrafisi uygulanmaz. Nodüle ince aspirasyon biyopsisi yapılması da tavsiye edilmez.

Emziren Kadınlarda Tiroid İlaçları ve Radyoaktif İyot Kullanımı, Tiroid Sintigrafisi Uygulaması

Zehirli Guatr

Hamillerdeki zehirli guatrda radyoaktif iyot tedavisi (RAI) kullanılmaz; radyoaktif iyot ve tiroid karşıtı (anti-tiroid) ilaçlar (propylthiouasil, carbymazol türevi ilaçlar) ise göbek kordonu yoluyla anne karnındaki bebeğe geçebilmektedir; bebeğe zarar verir, bebeğin tiroidini çalışamaz hale getirebilir.

Emziren kadınlarda propylthiouasil, carbymazol türevi ilaçlar, radyoaktif iyot kullanılmaz, bebeğe zarar verir, bebeğin tiroidini çalışamaz hale getirebilir. Bu nedenle annedeki zehirli guatrın tedavisi sırasında bebeğin sütten kesilerek suni mamaya geçmesi gerekir.

Hamile ve Emziren Kadınlarda Tiroid Hastalığı
Hamile ve Emziren Kadınlarda Tiroid Hastalığı

Hipotiroidizm (Tiroid Hormon Yetmezliği)

Hamilelerde ve Emziren kadınlar tiroid hormonu içeren tabletler (ilaçlar) kullanabilir. Tiroid hormon yetmezliğinde (hipotiroidizm) kullanılan tiroid hormonu benzeri sentetik hormon ilaçları (Tefor, Levotiron, L-thyroxin) emziren kadınlarda emniyetle kullanılır, kullanılabilir, hatta kullanılmalıdır. Hamile kadınlarda tiroid hormonu doygun ve yeterli verilmelidir.

Önemli olan kullanılan bu hormon ilaçlarının doğru dozda uygulamaktır. Emziren annenin kullandığı bu ilaçların dozu fazla olursa bebekte huzursuzluk, kilo almakta güçlük, aşırı terleme, ishal ve kusma görülür. Bu ilaçlar emziren annenin sütünü azaltmaz.

İlginizi Çekebilir; Hipotiroidi

Tiroid Sintigrafisi

Emziren kadınlara, dikkatli bir hazırlık, yeterli bilgilendirme, düşük doz Tc-99m kullanımı ve ayrıca bol su içilmesi sağlanarak tiroid sintigrafisi yapılabilir. Hamilelere tiroid sintigrafisi uygulanmaz.

Tiroid Ultrasonografisi

Hamilelere ve Emziren kadınlara ve hamilelere tiroid ultrasonografisi ve hatta tiroid ince iğne biyopsisi yapılabilir.

Doğumdan Hemen Sonra Bebeğe Yapılacak Test

Bebek doğduktan sonra 7 gün içinde bebeğin topuğundan alınan bir damla kanda N-TSH testi (neonatal TSH testi) yapılmalıdır. 2003 yılında Türkiye’de adı bile duyulmamış bu test artık bir çok hastanede yapılabilir hale gelmiştir. Hatta Sağlık bakanlığı, 2009 yılında bu testi, doğum sonrasında bebeğe yapılacak zorunlu testler sınıfına dahil etmiştir.

Zeki Bir Çocuk İstiyorsanız
1) Doğacak çocuğunuzun zeki olmasını istiyorsanız hamile iken sizde tiroid hormon yetmezliği olmadığını anlamak için test yaptırın.
2) Tiroid yetmezliği hastalığınızın tedavisini eksiksiz yaptırın.
3) En önemlisi iyottan zengin yiyeceklerle beslenin, hamilelikte iyotlu tuz kullanın.
4) Doğan çocuğunuzda N-TSH (neonatal TSH) ölçümü yaptırın. Bu test topuktan alınan bir damla kanda yapılır.
5) Bebekte tiroid hastalığı varsa derhal tedavisini yaptırın.

No comment

Bir cevap yazın