Karaciğer vücudunuzdaki en büyük iç organdır ve göğüs kafesinin altında sağ tarafta bulunur. Yaklaşık 3 pound ağırlığında ve 1 tarafı düz olan bir futbol topu şeklindedir. Karaciğer, yiyeceklerin sindiriminde önemli bir rol oynamak da dahil olmak üzere vücudunuzda birçok görevi yerine getirir. Yediklerinizi ve içtiklerinizi enerji ve besin maddelerine dönüştürür ve kanınızdaki zararlı maddeleri uzaklaştırır. Kimse karaciğersiz yaşayamaz.
Karaciğerde birkaç kanser türü oluşabilir. En yaygın karaciğer kanseri türü, karaciğer kanserlerinin yaklaşık %75’ini oluşturan hepatoselüler karsinom (HCC) olarak adlandırılır. HCC, hepatositler adı verilen ana karaciğer hücresi tipinde başlar. Kolanjiyokarsinom ( safra kanalı kanseri olarak da adlandırılır ) ve anjiyosarkom gibi diğer türler çok daha az yaygındır. Karaciğer kanserinin, alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı veya NAFLD (nonalkolik yağlı karaciğer hastalığı NAYKH=NAFLD) adı verilen bir durum da dahil olmak üzere birçok farklı nedeni vardır.
NAFLD nedir?
NAFLD, karaciğer hücrelerinde alkolün neden olmadığı ekstra yağ birikmesidir. Sağlıklı bir karaciğer bir miktar yağ içerir, ancak karaciğerin ağırlığının %5 ila %10’undan fazlası yağ olduğunda karaciğer iltihaplanır. Bu durum steatoz olarak da adlandırılan “yağlı karaciğer” olarak sınıflandırılabilir. NAFLD birçok yetişkini ve çocuğu etkiler ve Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü’ne göre Amerika Birleşik Devletleri’nde karaciğer hastalığının en yaygın nedenlerinden biridir .
NAFLD şiddetli hale gelirse, alkolsüz steatohepatit veya NASH adı verilen bir duruma ilerleyebilir. NASH, karaciğer kanserinin yanı sıra fibroz (karaciğerde yara izi), siroz (karaciğerde kalıcı yara izi ve sertleşme) veya karaciğer yetmezliği ile sonuçlanabilir. Uzmanlar, NAFLD’li her 5 kişiden yaklaşık 1’inin NASH geliştireceğini tahmin ediyor.
NAFLD’ye ne sebep olur?
Hareketsiz bir yaşam tarzı yaşamak ve yüksek yağlı yiyecekler ile şeker ve işlenmiş tahıllar gibi rafine karbonhidratlardan oluşan diyet uygulamak NAYKH gelişimine katkıda bulunur. Amerika Birleşik Devletleri’nde, bu yaşam tarzı alışkanlıkları obezite , diyabet ve metabolik sendromda artışa yol açmıştır. Metabolik sendrom genellikle geniş bir bele sahip olmak (obezite) olarak tanımlanır; yüksek kan basıncı; kanda bulunan bir tür yağ olan yüksek trigliseritler; düşük seviyelerde yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol veya “iyi” kolesterol; ve yemek yemediğinde bile yüksek kan şekeri. Bu koşullar, karaciğerde hasara neden olan inflamatuar bir ortam oluşturur.
NAYKH ile karaciğer kanseri arasındaki bağlantı nedir?
NAFLD tersine çevrilmezse, karaciğer içinde ve çevresinde devam eden enflamatuar ortam, sonunda karaciğer kanserine yol açabilir. NAFLD, karaciğer kanseri gelişimi için ana risk faktörlerinden biridir. Amerika Birleşik Devletleri’nde karaciğer kanseri, erkekler arasında beşinci en yaygın kanser ölüm nedeni ve kadınlar arasında yedinci en yaygın kanser ölüm nedenidir. Genel karaciğer kanseri ölüm oranı 1980’den 2013’e kadar ikiye katlandı ve o zamandan beri dengelendi. Karaciğer kanseri için yeni tedavilerin geliştirilmesine rağmen, 5 yıllık sağkalım oranı hala %20’dir. Dünya çapında karaciğer kanseri, kansere bağlı ölümlerin üçüncü önde gelen nedenidir. 2020 yılında tahminen 905.677 kişiye karaciğer kanseri teşhisi kondu ve tahminen 830.180 kişi hastalıktan öldü.
NAFLD ve NASH’in belirtileri nelerdir?
NAFLD ve NASH tipik olarak semptom göstermeyen “sessiz” hastalıklardır. Bununla birlikte, semptomlar ortaya çıkarsa, bunlar yorgunluk, halsizlik, kilo kaybı, karın ağrısı, sarılık veya cildin sararması, bacaklarda ve karında şişlik veya zihinsel karışıklığı içerebilir. Erken evrelerde NAFLD veya NASH’ı tanımlayacak kan testleri standart değildir. Bu nedenle, risk altında olduğunuzu düşünüyorsanız, doktorunuzla konuşmalısınız.
NAFLD veya NASH, karaciğerde yağ olup olmadığını kontrol eden ve karaciğer sertliğini değerlendiren görüntüleme testleri ile de teşhis edilebilir. Bazı durumlarda, NAFLD veya NASH tanısını doğrulamak ve karaciğer hasarının boyutunu kontrol etmek için bir karaciğer biyopsisi gerekir.
NAFLD veya NASH’ı tedavi etmek için mevcut ilaçlar var mı?
NASH dahil, NAFLD’yi tedavi etmek için onaylanmış herhangi bir ilaç yoktur. Ancak araştırmacılar, bu koşulları iyileştirmeye yardımcı olabilecek ilaçlar üzerinde çalışıyorlar. NASH, karaciğer hücreleri hasar gördüğünde ve yara dokusu ile değiştirildiğinde gelişen siroza yol açarsa, doktorlar sirozun birçok komplikasyonunu ilaçlar, küçük prosedürler ve diğer ameliyatlarla tedavi edebilir. Karaciğer yetmezliği veya karaciğer kanseri varsa karaciğer nakli gerekebilir. NAFLD geliştirme konusunda endişeleriniz varsa doktorunuzla konuşun ve sizin için en iyi teşhis ve tedavi seçeneklerini tartışın.
NAYKH geliştirme riskini önlemenin veya azaltmanın yolları nelerdir?
NAFLD’yi önlemenin aşağıdakiler dahil birçok yolu vardır:
- Sağlıklı kiloyu korumak
- Sağlıklı beslenme
- Düzenli egzersiz
- Alkolü sınırlamak
- Yalnızca ihtiyacınız olan ilaçları almak ve doz önerilerini takip etmek
No comment